Hakikatin iki yansıması olan tevhit ve adalet, normalin tahrip etme kabiliyeti karşısında, ancak bu hakikatin taşıyıcısı olan insanın cehdi ile korunabilecektir. Normalin şekillendirmesine izin verilmemeli; tevhit ve adaletin normali inşa etme kudreti unutulmamalıdır.

Gerçek ne demek? Beş duyu organımızla algıladığımız bilgilere verilen isim mi, yoksa tahayyül edilen, tasavvur edilen bir zihinsel faaliyet mi? Gerçek ve gerçeklik de farklı elbette. Var, bir yüklem olabilecekken; varlık, bir isimdir. Gerçek de hakeza böyle değil midir?

Modernizm, insanın elinden ebedî mutluğu aldı ve her ne yapacaksan işte şimdi – burada yap, diyerek hazzın ana gaye hâline gelmesini salık verdi. Haz ana gaye olunca, hazza ulaşan her yol mübah görüldü. Değeri var kılan sabiteler yok sayılınca, gelen herhangi bir “şey” gidene eklenemediğinden köksüz, dolayısıyla fıkıhsız ve kuralsız kalakaldı. Bu akışkan durum her türlü tüketimi, dolayısıyla tahribatı artırdı.

Yanlış sorunun doğru cevabı olmaz, meşhur kabullerdendir. Ve dahi doğru soru sorabilmek, meseleye hürmet etmenin cevap vermekten daha çok alametidir. Zira sual, istemenin yansımasıyken cevap vermek talebe karşılık vermektir. Kapıyı çalmak, kapıyı açmaktan hem zamansal hem de makamsal açıdan daha öndedir…

İnsan öyle hercai ki her ne ki var, ondan müteessir olmaması mümkün değil: İnsan öyle güçlü ki her ne ki var, onu müteessir kılmaması mümkün değil. Yani sirayet etmemesi, temas etmemesi mümkün değil…

İnsanın özgürlüğü ellerinin yapabilecekleri ile sınırlıdır. Ele aldığı (gündemi), eline ne aldığı (amacı), aldığını nasıl tuttuğu (fıkhı/hukuku), elinden geleni yapması (gayreti) başlıkları, insanı terbiye etmede işçiliğe nereden başlanacağını gösterecektir. Üzerinde düşünülmeyi hak eden bir bahs-i diğerde ellerin insanın en çok kirlenen uzvu olmasıdır. Eller kirli olunca yapılan işler de kirlenir mi acaba? Kir ve leke aynı şey midir? Her kir necis midir?

Sual de insandır zannımca cevap da. İnsan, iradesi ile âlemin Âdemidir. İradesi ile yolunu tanzim edendir. İradesi ile zillete de izzete de müsait olandır. Ondandır ki; İnsan, Allah’ın kıymetlisi ve beklentisidir. Hâliyle mevcudatın gündemidir.

Kevniyatta her şey kendi şarkısını terennüm etmekte. Biteviye. Kulak verenler ne çok ezgiye şahit olacaklar ve ruhlarını tezyin edeceklerdir. Gayrıları ise bilesef, bir gaflet sağırlığıyla kalacaklardır orta yerde.